Baş Dönmesi (Vertigo) ve Dengesizlik Tedavisi

Vertigo, baş dönmesi için kullanılan bir kelimedir. Sıklıkla vertigonun ve baş dönmesinin farklı anlamlar içerdiği yanılgısına düşülür ancak vertigo baş dönmesinin bir diğer adıdır. Baş dönmesi yani vertigo aslında kendi başına bir hastalık değil, nedeni belirlenemeyen bir hastalığın semptomu olarak düşünülmelidir. Vertigo, baş dönmesinin yanı sıra denge kaybı, sersemlik gibi kavramlarla da ilişkilidir. Baş dönmesine eşlik eden sersemlik, durgunluk, havada uçuşan noktalar görülebilir. Vertigonun ortaya çıkmasında basınçlı ortamların etkisi ve ani hareket etmek başlıca iki neden olarak gösterilebilir. Vertigo ortaya çıktığında hareketlerde kısıtlama ortaya çıkarabilir. Vertigo ortaya çıktıktan sonra hareket esnasında, eğilirken, yürürken ve çok sayıda diğer eylem gerçekleştirilirken baş dönmesi ve sallanma gibi etkiler görülebilir. Baş dönmesi oluştuktan sonra hastada ciddi bir sersemlik ortaya çıkar. Denge kaybı, denge kontrolünün gerçekleştirilmesi işlevlerinde aksaklıklar yaşanır ve yere düşme ihtimali ciddi şekilde artar. 

Vertigo anlık olarak ortaya çıkabileceği gibi, saatler hatta günler boyunca sürebilir. Akut gelişebilen baş dönmeleri olduğu gibi, ataklar halinde dönemsel olarak kendini tekrarlayan baş dönmeleri de gerçekleşebilir. Vertigo rahatsızlığını tetikleyecek faktörler arasında hızlı bir şekilde dönmek, hızlı bir şekilde hareket etmek, araç veya deniz tutması gibi durumlar sıralanabilir. 

Vertigo daha önce de söylendiği gibi tek başına bir hastalık olarak kabul edilmemeli, farklı bir hastalığın semptomu olarak görülmelidir. Dolayısıyla vertigo problemi yaşayan hastaların süreci takip etmesi ve olası hastalıklar özelinde teşhis uygulamalarına dahil olması gerekir. 

Vertigo Nedenleri Nelerdir?

Vertigo nedenlerini incelerken öncelikle santral baş dönmelerini incelemek gerekmektedir. Santral baş dönmelerinde merkezi sinir sisteminden kaynaklı olarak gelişen durumlar yer alır. Santral sinir sistemiyle yoğun ilişki halinde olan beyin, beyin sapı ve beyincik gibi merkezler santral baş dönmelerinde odak noktalarıdır. 

Periferik baş dönmeleri ise iç kulak ve denge siniri üzerinden gelişen baş dönmelerini kapsamaktadır. Daha sık görülen vertigo çeşidi periferik kökenli gerçekleşen vertigo çeşididir. Denge siniri bozuklukları, iç kulak sıvı dengesizliği, utrikül ve sakkül taşlarının yanlış konumlanması gibi faktörler üzerinden gerçekleşmektedir. 

Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Vertigo adı üzerinde baş dönmeleriyle kendini göstermektedir, bu baş dönmeleri sizin sabit kaldığınız ancak etrafınızın döndüğü hissini uyandırabilir. Özellikle yürürken çevre kontrolü yapmak zorlaşır ve siz adım attığınızı sandığınız esnada aslında ayağınız henüz yere ulaşmamış olabilir. Dolayısıyla vertigo zihinsel algılama düzeyinde karışıklıklar yaratarak güçlük yaşamanıza neden olabilir. Baş dönmesini takiben mide bulantısı ve anksiyete problemleri oluşabilir. 

Vertigonun diğer belirtileri arasında vücut dengesizliği, göz kararması, havada uçuşan siyah noktalar görmek, tansiyon düşmesi, güçsüzlük, görme bozuklukları, kulakta çınlamalar ve karar verme problemleri gösterilebilir. Bu tip belirtiler açığa çıktığında vakit kaybetmeden sağlık kuruluşlarına başvurmak gerekmektedir. 

Vertigo Tanı Süreci

Vertigo yani baş dönmesi kendi başına bir hastalık değil, farklı bir hastalığın semptomu olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla tanı süreci de aslında bu hastalığın ne olduğunu anlamaya yönelik olacaktır. Öncelikle baş dönmesinin altında yatan sebep araştırılır ve daha sonra bu sebebin hangi hastalık kaynaklı gelişebileceğine dair araştırma yapılır. Vertigo problemlerinin çoğunda iç kulak problemleri ana faktör olarak öne çıkmaktadır. Fiziksel muayene, nörolojik muayene ve bilgi alışverişi ile tanı süreci başlar. Daha sonra elektronistagmografi testi, denge testi, görme ve işitme testi gibi tetkiklere başvurulabilir. İhtiyaç duyulduğu takdirde bilgisayarlı tomografi ve MR testlerine de başvurulabilir. Ayrıca kan tetkikleri ve psikolojik testlerin de yapılması gerekebilir.

Vertigo Tedavi Uygulamaları 

Vertigo tedavisinde iç kulak kristallerinin yeri konusunda tedavi çalışmaları yapılabilir. Psikolojik faktörler üzerinden ortaya çıkan durumlar söz konusu ise psikolojik faktörleri iyileştirmek amacıyla tedavi süreçleri başlatılabilir. Denge fonksiyonlarını güçlendirme çalışmaları gerçekleştirilebilir. Vertigo tetikleyen faktörlerden enfeksiyon ya da soğuk algınlığı gibi hastalıklar varsa bunların iyileştirilmesi amaçlanır. Kulak problemleri, östaki borusu tıkanıklığı gibi çok sayıda faktör baş dönmesinde rol oynayabilir. Dolayısıyla vertigoya sebep olan faktör tespit edilip onun tedavisi gerçekleştirilmelidir. Vertigo tedavisinde sıklıkla başvurulan uygulama Epley Manevrası olarak bilinen tedavi yöntemidir. Bununla beraber iç kulak partiküllerinin konumlandırılması sağlanır. Tümör kaynaklı bir neden söz konusuysa tümörlerin cerrahi uygulamalarla dışarıya çıkarılması sağlanır.